Alles kan kapot
Er zijn dagen dat we het wereldnieuws nauwelijks aankunnen. Theresa May denkt dat Engeland zijn green peas best zelf kan doppen, Trump stapt doodgemoedereerd uit een kernwapenverdrag en Fairtrade producten kopen helpt boeren niet aan een beter bestaan.
Althans, volgens de NOS, dat deze week een onderzoek naar de effectiviteit van Fairtrade keurmerken als volgt samenvatte: ‘Keurmerken helpen arme plantage-arbeiders nauwelijks.’
‘Alles kan kapot,’ noemen wij dit thuis.
We waren vast niet de enigen die dachten ‘hè?’ en ‘nou dat weer’. Deze nieuwskop ging over een onderzoek van SOMO. SOMO staat voor Stichting Onderzoek Multinationale Ondernemingen. Het is een prima idee om de handel en wandel van multinationals af en toe onder de loep te nemen. Net zoals het zinnig is dat keurmerken regelmatig worden ‘gekeurd’ om te zien of de organisatie wel doet wat het belooft.
De kop boven het artikel van de NOS is ook niet per se onjuist. Individuele plantage-arbeiders lijken er inderdaad nauwelijks op vooruit te gaan, al betalen Fairtrade organisaties meer voor bijvoorbeeld koffie of cacao dan de concurrent. De werkelijkheid blijkt weer eens weerbarstig.
Fairtradeorganisaties hebben heel weinig invloed op de minimumprijs die er voor producten wordt betaald: die wordt bepaald door de grote multinationals, zoals supermarktketens. En al betaalt Fairtrade lonen volgens de plaatselijke cao-norm, dan is dat niet meteen een lééfbaar loon. Ook is de overheid in veel landen zeer repressief ten opzichte van vakbonden, hoezeer Fairtrade-organisaties boeren ook leert om voor hun arbeidsrechten op te komen.
SOMO heeft wel een oplossing. Onderzoeker Sanne van der Wal zegt in Trouw (22-10-’18): ‘Supermarkten en levensmiddelenproducenten moeten niet vertrouwen op duurzame keurmerken als hun belangrijkste instrument om de arbeidsomstandigheden in hun productieketen te verbeteren. Zij moeten er zelf voor zorgen dat de voorwaarden … verbeteren.’
Juist. Dus: als iederéén in de keten hamert op goede omstandigheden gaat
er misschien echt iets veranderen. Meer in plaats van minder Fairtrade
dus.
Alsjeblieft.